Czy widzieliście kiedyś to słynne przejście dla pieszych na Islandii? To mistrzowski przykład „nudgingu” – iluzja 3D, która skłania kierowców do zwolnienia bez jednego znaku drogowego, mandatu czy zakazu 👮. Ale co, jeśli powiem Wam, że tę samą psychologiczną zasadę można z powodzeniem stosować w biznesie, aby poprawić efektywność i zaangażowanie? Zanurzmy się w świat subtelnych „szturchnięć”.

Nudging w biznesie: sztuka subtelnych bodźców

Nudging, czyli „szturchanie”, to inteligentne projektowanie procesów, które subtelnie wspiera lepsze decyzje. Koncepcja, opisana przez noblistę Richarda Thalera, polega na wpływaniu na wybory ludzi poprzez zmianę architektury wyboru, bez ograniczania ich wolności. Nie jest to przymus, lecz delikatne kierowanie w stronę pożądanych zachowań, często bez świadomego wysiłku ze strony odbiorcy.

Dlaczego to tak ważne w środowisku pracy? Ponieważ pozwala na tworzenie środowiska, które naturalnie promuje produktywność, etykę i dobre nawyki, minimalizując jednocześnie opór i poczucie kontroli. To podejście, które stawia na psychologię behawioralną zamiast na sztywne regulacje.

Naukowe podstawy skuteczności Nudgingu

Skuteczność nudgingu nie jest tylko teorią. Przegląd dziesiątek badań naukowych jednoznacznie potwierdza jego pozytywny wpływ na organizacje. Badania, takie jak te przeprowadzone przez Bammerta i in. (2020) oraz Bukoye i in. (2022), dostarczają solidnych dowodów na to, że dobrze zaprojektowane „szturchnięcia” w firmach realnie poprawiają:

• Efektywność zespołów: Poprzez subtelne kierowanie do lepszej współpracy i podejmowania decyzji.
• Wyniki projektów: Pomagając w dotrzymywaniu terminów i budżetów.
• Zachowania proekologiczne: Wspierając odpowiedzialność środowiskową w miejscu pracy.

Te dane pokazują, że inwestowanie w zrozumienie i implementację nudgingu to nie tylko modny trend, ale strategiczna decyzja, oparta na twardych dowodach naukowych.

Nudging w praktyce: konkretne przykłady zastosowania

Jak nudging może wyglądać w codziennym funkcjonowaniu Twojej firmy? Przykłady są liczne i dotyczą różnych obszarów:

• Cyfrowe podpowiedzi w systemach IT: Systemy mogą oferować kontekstowe sugestie, które prowadzą pracowników do optymalnych wyborów, np. rekomendując szablon dokumentu lub sprawdzając poprawność danych przed wysłaniem.
• Przypomnienia w narzędziach do zarządzania projektami: Delikatne komunikaty, które pomagają zespołom trzymać się budżetu i terminów, mogą pojawiać się w odpowiednich momentach, zanim problem stanie się krytyczny.
• Informacje zwrotne i pokazywanie norm społecznych: Informowanie pracowników o tym, jak zachowują się inni („75% Twoich kolegów segreguje śmieci”), to potężne narzędzie do promowania ekologicznych nawyków lub innych pożądanych postaw.
• Zmiana domyślnych ustawień: Ustawienie drukowania dwustronnego jako opcji standardowej, a jednostronnego jako wymagającego świadomej zmiany, może znacząco zmniejszyć zużycie papieru i promować oszczędności.

To pokazuje, jak niewielkie zmiany w środowisku mogą prowadzić do dużych, pozytywnych efektów.

Etyka Nudingu: Granica między Wspieraniem a Manipulacją

Kluczowe pytanie, które zawsze pojawia się przy omawianiu nudgingu, to kwestia etyki. Gdzie przebiega granica między etycznym „szturchaniem”, które wspiera dobre decyzje, a manipulacją, która podważa wolną wolę? Nudging powinien zawsze dążyć do korzyści dla jednostki i organizacji, bez wprowadzania w błąd czy wykorzystywania słabości. Jego celem jest ułatwianie lepszych wyborów, a nie ich narzucanie.

Kiedy nudging jest etyczny? Gdy jest przejrzysty, korzystny dla osoby „szturchanej” i nie ogranicza wolności wyboru, a jedynie delikatnie ją ukierunkowuje. Kiedy staje się manipulacją? Gdy cel jest ukryty, gdy wykorzystuje się nieświadomość lub gdy prowadzi do decyzji, które nie są w najlepszym interesie osoby. Dyskutujmy – gdzie Waszym zdaniem leży ta granica w kontekście pracy?

Nudging to potężne narzędzie, które – prawidłowo zastosowane i oparte na naukowych dowodach – może znacząco poprawić efektywność, wyniki projektów i zachowania proekologiczne w każdej organizacji. Od subtelnych podpowiedzi cyfrowych po zmiany domyślnych ustawień, „szturchanie” kieruje nas do lepszych decyzji, nie narzucając ich. Pamiętajmy jednak o etyce, aby zawsze wspierać, a nie manipulować. Zachęcam do zgłębienia tego tematu – może to być klucz do lepszego zarządzania i zaangażowania w Waszej firmie.

Fantastycznego dnia
Kamil Godawski

Bibliografia:

Bammert, S., König, U., Röglinger, M., Wruck, T. (2020). Exploring potentials of digital nudging for business processes. Bus. Process. Manag. J., 26, 1329-1347.

Bukoye, O., Ejohwomu, O., Roehrich, J., Too, J. (2022). Using nudges to realize project performance management. International Journal of Project Management.